Ministarstvo pravde Bosne i Hercegovine nadležno je za izvršenje krivičnih sankcija, pritvora i drugih mjera koje izrekne Sud Bosne i Hercegovine. Ministarstvo je nadležno i za izvršenje pravosnažnih odluka inostranih sudova za djela predviđena Zakonom Bosne i Hercegovine i izvršenje sankcija izrečenih od strane Suda BiH prema stranim državljanima ili licima bez državljanstva, osim ako posebnim zakonom BiH ili međunarodnim ugovorom nije drugačije određeno.
Pritvorska jedinica
Pritvorska jedinica na državnom nivou namijenjena je smještaju lica koja izvršavaju mjeru pritvora određenu od strane Suda BiH i lica koja su u Bosnu i Hercegovinu premještena iz Pritvorske jedinice MKSJ-a. U najvećem broju slučajeva u pitanju su ratni zločini. U Pritvorsku jedinicu smještaju se i lica protiv kojih postupak vodi Odjel II – Odjel za organizovani privredni kriminal i korupciju i trenutno je jedina institucija ove vrste u Bosni i Hercegovini koja ispunjava evropske standarde. Čini je 20 ćelija, površine od 13 kvadratnih metara, a planirano je proširenje za još 12 mjesta.
Pritvorska jedinica Suda BiH započela je sa radom u maju 2005. godine i trenutno ima 38 zaposlenih ovlaštenih zavodskih službenika. Za sve njih obavezno je poznavanje i primjena Evropske konvencije o ljudskim pravima. Zavodski policajci kontinuirano se obučavaju u primjeni savremenih evropskih zatvorskih pravila.
Uz unutrašnje kontrole, ostvarivanje prava i dužnosti pritvorenika u navedenoj ustanovi prate Evropski komitet protiv torture /CPT/, Međunarodni komitet crvenog krsta /MKCK/ i druge međunarodne organizacije koje se bave pitanjima ljudskih prava. Do sada nije zabilježen niti jedan slučaj zlostavljanja ili drugog vida ugrožavanja prava pritvorenika.
Foto
Zavod za izvršenje krivičnih sankcija, pritvora i drugih mjera BiH
Ministarstvo pravde Bosne i Hercegovine iniciralo je i implementira projekat izgradnje Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija pritvora i drugih mjera BiH.
Ovo će biti jedina zatvorska ustanova na nivou države koja će ispunjavati evropske standarde za smještaj osuđenih, što je posebno značajno ako se uzme u obzir činjenica da postojeće entitetske zavode karakteriše problem prekobrojnosti i neadekvatnih kapaciteta. U zatvoru, kapaciteta oko 300 mjesta, biće smješteni osuđenici i pritvorenici Suda BiH.
Iz Budžeta Bosne i Hercegovine u 2006. i 2007. godini osigurano je ukupno 1,6 miliona eura za izvođenje radova infrastrukture i pripremu zemljišta za izgradnju. Prema procjeni, troškovi izgradnje zatvora visoke sigurnosti iznose 14,85 miliona eura, od čega je iz domaćih budžetskih sredstava u 2008. godini predviđeno 2 miliona eura, dok se najveći dio sredstava planira obezbijediti kroz donatorska i kreditna sredstva.
Više...
Nadzor nad radom zavoda
Inspekcijska služba Ministarstva pravde Bosne i Hercegovine nadzire rad Pritvorske jedinice na državnom nivou kao i svih zavoda u Bosni i Hercegovini s ciljem utvrđivanja stanja i okolnosti pod kojima pritvorenici ili zatvorenici po rješenju, odnosno presudi Suda BiH, izvršavaju, odnosno izdržavaju mjeru pritvora ili kaznu zatvora.
Inspektor je državni službenik sa posebnim ovlaštenjima i mjere koje naredi inspektor obavezne su za upravnike zavoda.
Nadzor obuhvata kontrolu plana i programa rada zavoda, pravilne primjene Zakona o izvršenju krivičnih sankcija, pritvora i drugih mjera (" Službeni glasnik BiH" br. 13/05) odnosno Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o izvršenju krivičnih sankcija, pritvora i drugih mjera (" Službeni glasnik BiH" br. 53/07) i Zakona o usvajanju Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o izvršenju krivičnih sankcija, pritvora i drugih mjera (" Službeni glasnik BiH" br. 97/07) te drugih propisa kojima se reguliše zakonito i pravilno postupanja sa pritvorenicima i zatvorenicima, kao i ostvarivanje zagarantovanih prava ovih lica.
U cilju regulisanja unutrašnjeg života u zavodima i ostvarivanja prava i dužnosti, Ministarstvo pravde BiH je izradilo 32 pravilnika, uputstva, odnosno odluke koje sadrže preko 1000 pravnih dispozicija kojima se reguliše cjelokupni rad zavoda od momenta prijema pritvorenika ili zatvorenika sve do momenta njegovog izlaska iz pritvora ili sa izdržavanja kazne zatvora.
Postupanje sa aspekta ljudskih prava
Postupanje prema pritvorenicima ili zatvorenicima sa aspekta ljudskih prava podrazumijeva:
- čovječno postupanje i poštovanje ljudskog dostojanstva;
- očuvanje tjelesnog i duševnog zdravlja;
- zabranu podvrgavanja mučenju ili neljudskom ili ponižavajućem tretmanu ili kažnjavanju;
- zabranu diskriminacije zasnovane na etničkoj pripadnosti, rasi, boji kože, polu, seksualnom opredjeljenju, jeziku, religiji ili vjerovanju, političkim ili drugim uvjerenjima, nacionalnom i socijalnom porijeklu, srodstvu, ekonomskom ili nekom drugom statusu;
- pravo na religiju;
- pravo na informisanje;
- pravo na zdravstvenu zaštitu;
- pravo na odjeću i obuću;
- pravo na pisanje pisma i dopisivanja;
- pravo na upućivanje molbi, žalbi, pritužbi i drugih podnesaka;
- pravo na boravak na otvorenom prostoru;
- pravo na korištenje biblioteke;
- pravo na slobodne aktivnosti (sportske, dramske, itd.);
- pravo radnog angažovanja u skladu sa mogućnostima Zavoda;
- pravo zaštite na radu i osiguranja na radu;
- pravo na naknadu za rad;
- pravo na obrazovanje i organizovanje nastave za opšte i stručno obrazovanje i osposobljavanje;
- pravo na godišnji odmor;
- pravo komuniciranja, prijem posjeta, kao i druga prava u skladu sa Zakonom i podzakonskim propisima.
Ljudska prava pritvorenika ili zatvorenika garantovana su Krivičnim zakonom BiH i Zakonom o izvršenju krivičnih sankcija, pritvora i drugih mjera, a koji je zasnovan na važećim međunarodnim standardima. Dokumenti kojima se regulišu i postavljaju načela i osnove u zatvorskom sistemu između ostalih su: Evropska zatvorska pravila, Minimalna pravila UN-a za postupanje sa osuđenim osobama, Evropska konvencija o sprječavanju mučenja i nečovječnih ili ponižavajućih kazni ili postupaka, Evropska konvencija o ljudskim pravima i slobodama...
Uslovni otpust
O uslovnom otpustu zatvorenika kojima je kaznu izrekao Sud BiH, odlučuje Komisija za uslovni otpust na državnom nivou, koju imenuje ministar pravde Bosne i Hercegovine. Komisija se sastoji od 5 članova, i to od 1 predstavnika Suda BiH i Ministarstva pravde BiH, te 3 nezavisna člana iz relevantne stručne oblasti, imenuje se na period od 5 godina i u svom radu je nezavisna.
Pomilovanje
U članu 119. Krivičnog zakona BiH određeno je da pomilovanje za krivična djela propisana ovim Zakonom može dati Predsjedništvo BiH svojom odlukom u skladu sa Zakonom. U tom pravcu donijet je Zakon Bosne i Hercegovine o pomilovanju, („Službeni glasnik BiH“ br. 93/05), koji je odredio nadležni organ za davanje pomilovanja, oblike pomilovanja, pokretanje postupka i drugo, s tim da je članom 21. odredio da radi efikasnog postupanja po molbi, ministar pravde Bosne i Hercegovine osniva Komisiju za pomilovanje, koja postupa od momenta predaje molbe, utvrđivanja nadležnosti, prikupljanja relevantnih podataka i informacija, sastavljajući izvještaj o molbi, koji zajedno sa molbom, te obrazloženim prijedlogom Ministarstva pravde, dostavlja Predsjedništvu BiH na odluku.
Pravo na premještaj
Ukoliko je zatvorenik izdržao 1/2 kazne i koristi godišnji odmor u krugu porodice, on na osnovu zakonskih propisa može podnijeti molbu za premještaj u drugi zavod u entitetu u kojem ima prebivalište, odnosno boravište. Pravo na premještaj regulisano je i Pravilnikom o kriterijima za upućivanje osuđenih osoba na izdržavanje kazne zatvora ("Službeni glasnik BiH" br.34/05) i pratećim Pravilnikom o izmjenama i dopunama Pravilnika o kriterijima za upućivanje osuđenih osoba na izdržavanje kazne zavora ("Službeni glasnik BiH" br. 65/05) te Pravilnikom o izmjenama i dopunama Pravilnika o kriterijima za upućivanje osuđenih osoba na izdržavanje kazne zavora ("Službeni glasnik BiH" br. 83/07).
Odluku o premještaju donosi ministar pravde Bosne i Hercegovine.
Pogodnosti
Zakon o izvršenju krivičnih sankcija sadrži odredbe koje omogućavaju da se za dobro ponašanje i zalaganje na radu zatvorenicima mogu odobravati pogodnosti. Pogodnosti se mogu koristiti u krugu zavoda i van kruga zavoda, a odobrava ih upravnik zavoda. Pravilnikom o pogodnostima i godišnjem odmoru zatvorenika koji izdržavaju kaznu zatvora u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija, pritvora i drugih mjera Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik" br. 34/05), pratećim Pravilnikom o izmjenama i dopunama Pravilnika o pogodnostima i godišnjem odmoru zatvorenika koji izdržavaju kaznu zatvora u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija, pritvora i drugih mjera Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik" br. 38/06) te Pravilnikom o izmjenama i dopunama Pravilnika o pogodnostima i godišnjem odmoru zatvorenika koji izdržavaju kaznu zatvora u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija, pritvora i drugih mjera Bosne i Hercegovine ("Službeni glasnik br. 11/08) uređuje se postupak i način dobijanja pogodnosti, njihovo trajanje, vrsta, kao i načini mogućih ograničenja u korištenju pogodnosti.
Stručno obrazovanje
Zakon o izvršenju krivičnih sankcija posebnim članom ukazuje na stručno obrazovanje i određuje da će Ministarstvo pravde Bosne i Hercegovine u saradnji s entitetskim ministarstvima pravde postaviti odgovarajuće standarde za svaku kategoriju zavodskih službenika i da u tom pravcu može organizovati kurseve, seminare, savjetovanja, kao i druge oblike stručnog usavršavanja, kako bi zavodski službenici zadovoljili date standarde. U tom pravcu urađen je Pravilnik i program o polaganju stručnih ispita ("Službeni glasnik BiH" br. 56/05) te prateće izmjene na osnovu kojih se organizuje postupak polaganja stručnih ispita za zavodske službenike Pritvorske jedinice na državnom nivou. Kroz različite projekte, Zavodski policajci se kontinuirano obučavaju u primjeni savremenih evropskih zatvorskih pravila.